Doorgaans iedere bonsailiefhebber heeft wel een den (Pinus) in zijn verzameling staan. Als het niet een twee naaldige soort is dan is het wel een vijf naalden soort. Interessante bomen, maar tegelijkertijd zorgen ze bij de meeste bonsailiefhebbers voor de nodige vragen en problemen. Niet de gemakkelijkste boom dus om mee te beginnen dus.
En toch kunt u met een paar handgrepen veel plezier van uw den beleven. Kortom laat u verrassen hoe eenvoudig het kan zijn als u een paar basisregels naleeft.
Ken uw boom
LET OP: Er bestaat een wezenlijk verschil tussen de dennen soorten onderling. Doorgaans spreken we over Vijf naalden den of Twee naalden den. Zelden komt de Drie naalden den ter sprake (vanwege een export- en importverbod)
Bij een vijf naalden den groeien er VIJF naalden uit de basis van de naaldenschacht. Doorgaans is de hun naaldlengte ook geringer, maar hoeft dit geen algemeen geldende regel te zijn. Een twee naalden den heeft twee naalden die uit de basis groeien. Een kwestie van tellen dus.
Ken uw doel
Eigenlijk hebben we het al vaker voorbij zien komen en ga ik dus niets nieuws vertellen als ik zeg: Ken uw doel
Weet u niet wat u wilt bereiken, kunt u ook niet gericht iets uitvoeren dat tot resultaat zal leiden. Stel uzelf vooraf dus een doel. Een doel zou kunnen zijn: ik wil gelijkmatige maar een sterke toename van knoppen. Maar net zo goed zou het doel kunnen zijn: “ik wil kortere naalden”. of “ik wil meer naalden”
Zodra u uw doel kent, kunt er naar handelen. Hoe? Dat gaan we verderop zien. Bonsai moeilijk tot nu toe? Neh. denk het niet.
Selectie
Het geheim achter een goed opgebouwde den (Pinus) gaat schuil in het maken van een selectie. Uiteraard wel op het juiste moment. Ook hier niets nieuws. Hetzelfde heeft u ook kunnen lezen in mijn artikel over Acers.
Iedere boom groeit in de top en aan de zijkanten krachtiger. Hij is altijd op zoek naar licht. Anders gezegd: apicale dominantie. Deze apicale dominantie eigenschap gaan we tijdens het onderhoud van onze den gebruiken. Beter gezegd: We remmen deze eigenschap af. Maar hoe doen we dat?
Eigenlijk is ook hier het antwoord eenvoudig. Net zo eenvoudig als de handeling zelf die we moeten doen. We halen de sterk groeiende knoppen in de top en aan de uiteinden van de takken weg. Daar waar de tak of takken in de lengte moeten groeien laten we ze ongemoeid.
Omdat door de apicale dominantie de knoppen die lager in de boom groeien minder snel groeien, is het van groei belang dat deze knoppen extra aandacht krijgen. U zult tijdens het observeren van uw den zien dat er zich ook minder knoppen daar bevinden. Hier laat je de sterk groeiende knop juist staan.
Probeer de volgende regel te onthouden:
Staan er meerdere knoppen bij elkaar, moeten we knoppen selecteren en verwijderen. Maar weet ook wat u selecteert. Laat altijd TWEE knoppen TEGENOVER elkaar staan. De rest gaat weg.
Werkt u bovenin de boom moeten de sterkst groeiende knoppen weg. Werkt u verder naar beneden in de boom moeten de sterkere knoppen juist blijven staan. Met uw werkzaamheden moet er een balans terugkomen in de boom.
Jaarlijkse werkzaamheden bij dennen in vogelvlucht
⦁ Half mei Kaarsjes nijpen (inkorten)
⦁ Juni Wanneer er geen lengtegroei van de naalden meer is, uitlopers inkorten
⦁ Eind Juni Lichte snoei van te lange takjes
⦁ Aug / Sept Zware snoei (alleen als complete takken verwijderd moeten worden
⦁ Half Okt. Nieuwe knoppen selecteren (per eindscheut max. 2 knoppen laten staan)
⦁ Oktober Verwijderen van oude naalden
Kaarsjes nijpen (half mei)
Nijpen van de kaarsjes wil niets anders zeggen dan dat u met uw vingers de lengte van de kaarsjes inkort. Tip: Een langere duimnagel is een handig stukje gereedschap voor het nijpen.
De langste kaarsjes worden het eerst genepen. Haal de helft van de oorspronkelijke lengte weg. Haal twee weken later bij de rest van de kaarsjes 1/4 deel van de oorspronkelijke lengte weg. Groeien bij een twee naalden den de kaarsjes als een raket, haal ze dan helemaal weg.
LET OP: U mag pas nijpen als de nieuwe naalden zichtbaar zijn. 5 mm naaldlengte is een prima tijdstip.
Nieuwe uitlopers inkorten (Juni)
Het inkorten van de nieuwe uitlopers bij dennen is een belangrijke techniek om de groei van de den te controleren. Daarnaast dwingen we de den met deze techniek om nieuwe knoppen te moeten maken. De boom bepaald de manier van snoeien. Afhankelijk van de gezondheid en de groeikracht van de boom snoeien we veel of juist heel weinig of stellen het snoeimoment uit tot Juli – Augustus. Besef dat er een wezenlijk onderscheid bestaat tussen Vijf en twee naalden dan wat haar in groeikracht betreft.
Zelden laat et weer het toe om de snoei van nieuwe uitlopers bij een Vijf naalden den uit te stellen. En de twee naalden den verdraagt dit uitstellen van de snoei tot Juli – Augustus uitstekend.
=================================================================================================================
VIJF NAALDEN DEN
Bij de vijf naalden den word heel vaak vergeten om de nieuwe uitlopers in te korten (snoeien). Het is heel belangrijk om jonge uitlopers terug te snoeien op 4 a 5 groepjes van naalden. U laat dus een stukje uitloper met nieuwe naalden staan.
LET OP: Alleen nieuwe uitlopers in de sterk groeiende delen snoeien. Snoei de de nieuwe uitloper volledig weg, dan zullen NOOIT knoppen op die plek verschijnen. Na verloop van tijd ontstaan er kale takken. Weet wat je doet.
=================================================================================================================
TWEE NAALDEN DEN
Bij de twee naalden den mogen nieuwe uitlopers langer doorgroeien voordat ze sterker worden gesnoeid. In sommige gevallen mogen ze volledig weg worden gesnoeid. De twee naalden den is sterk genoeg om ook op plekken waar de nieuwe groei volledig wordt weggesnoeid nieuwe knoppen te ontwikkelen. Je kunt dus gericht snoeien bij een twee naalden den.
=================================================================================================================
Nieuwe knoppen selecteren (half oktober)
Laten we alle knoppen staan die de den in de zomer maakt, dan kunnen we de groei niet beïnvloeden. Daarom moeten er half oktober knoppen worden verwijderd. Per uiteinde van de taken blijven TWEE knoppen tegenover elkaar staan.
Daar waar de groei STERK is halen we de sterke knoppen weg. Onder in de boom blijven de sterke knoppen juist STAAN.
Verwijderen van oude naalden (oktober)
In de herfst worden de oude naalden van een den verwijderd. De boom bepaald waar je oude naalden kunt verwijderen. Onderin de boom worden geen naalden verwijderd. Ze vallen na verloop van tijd vanzelf af.
=================================================================================================================
VIJF NAALDEN DEN
Met een scherpe schaar knippen we de naalden af. Laat 2 mm staan.
LET OP: NOOIT oude naalden bij een vijf naalden den eruit trekken. De schors is heel gevoelig voor beschadigingen.
=================================================================================================================
TWEE NAALDEN DEN
Oude naalden van een twee naalden hoeven niet te worden gesnoeid. Mag uiteraard wel omdat ook in het stukje naald dat blijft staan zich knoppen kunnen vormen.
LET OP: Naalden van een twee naalden den mogen eruit worden getrokken. Ook sommige nieuwe naalden in snel groeiende delen van de boom.
=================================================================================================================
Bemesten en Water
Geef dennen met zorg water om hun groeikracht te kunnen controleren. Na iedere watergift de aarde aan laten drogen (niet verdrogen). Gedurende de zomermaanden mag zondermeer een dag worden overgeslagen. Te veel water zorgt voor een te sterke groei van de naalden. Zeker zodra uw den zich in de verfijningsfase bevind niet gewenst dus. Over bemesten al helemaal te zwijgen.
Wilt u juist veel groei, veel nieuwe naalden dan veel water geven in combinatie met veel meststoffen. (uiteraard heeft dit tot gevolg dat de naalden langer zullen worden!)
Het toedienen van meststoffen kan het gehele groeiseizoen. Dennen zijn ware mest vreters. Gaan de knoppen in het voorjaar “schuiven” en ontwikkelen zich net de nieuwe naalden, dan uiteraard niet bemesten. (de mest zou averechts werken en de nieuwe scheut als een gek laten groeien en de naalden juist langer maken!)
LET OP: Bemesten betekend regelmatig en veel watergeven. NOOIT bemesten op droge grond. NOOIT mestkorrels direct naast de stam leggen, maar aan de rand van de schaal.